Een gildejaar

De optrekdag

De optrekdag van het Sint Jorisgilde vindt jaarlijks plaats rond 23 april, de naamdag van de patroonsheilige. Een week voor deze optrekdag staan o.a. de tamboers vroeg op om met de trom de ouderlingen en leden te gaan ‘verzujken’ (= uitnodigen) om de jaarlijkse optrekdag met dekenverkiezing bij te wonen. Dat ‘verzujken’ duurt de hele dag en gaat zelfs tot in de kleine uurtjes door. De gildeleden gaan deze dag te voet of per fiets door de gemeente Gemert. Overal waar ze komen staan de borrels klaar en op sommige plaatsen kunnen ze zelfs mee-eten.

Na de ‘verzujkdach’ komt dus de optrekdag. Op deze dag begint men in alle vroegte met een koffietafel bij de kapitein van het gilde. Daarna vertrekt men naar het gildehuis ‘Dientje’ in Gemert. Vanuit het gildehuis vertrekt men naar de kerk waar een mis ter ere van de patroonheilige wordt opgedragen. Na de mis wordt er geofferd voor het gilde en voor de kerk. De gildeschaal staat daarbij op een gildetrom en de twee schalen voor de kerk staan aan weerszijden naast de trom. Na de kerkelijke mis brengt men een vendelgroet aan de pastoor. Vervolgens trekt men naar het gemeentehuis alwaar men een borrel drinkt en wederom een vendelgroet brengt, ditmaal aan de burgemeester. Na de vendelgroet keert het gilde terug naar het gildehuis voor de koffie. Daarbij wordt roggebrood en spek gegeten.

Hierop aansluitend wordt er in het gildehuis gestemd voor de nieuwe deken. Bij de ‘Rooj Skut’ gebruikt men een houten katheder, het zogenaamde stemkistje. Alle aanwezigen kunnen hun stem uitbrengen door een streepje te plaatsen achter de naam van een van de kandidaten. Tegenwoordig moet dit zogenaamde stemmen symbolisch worden opgevat. Na de stemming trekt het

gehele gilde naar het woonhuis van de nieuwe deken om deze op te halen. Buurtgenoten van de nieuwe deken hebben zijn woning versierd en ook zijn er twee meisjes uit de buurt gekozen die de deken zullen vergezellen tijdens de tocht naar het gildehuis. De nieuwe deken wordt bij zijn woonhuis aangekleed en hierbij wordt eveneens de vredespijp aangestoken. Het is de bedoeling dat de deken de vredespijp brandende houdt tot aan het gildehuis. Onderweg naar het gildehuis wordt het gilde velen malen getrakteerd op een borrel. Bij aankomst bij het gildehuis vindt er een vendelgroet plaats voor de nieuwe deken. Hierop
aansluitend is er een koffietafel en een receptie voor de nieuwe deken. De optrekdag wordt uiteindelijk besloten met een feest.

 

Het koningschieten

Het koningschieten vond traditioneel tweejaarlijks plaats op kermismaandag. Aangezien de Gemertse kermis momenteel echter in september plaatsvindt is het tweejaarlijkse koningschieten verplaatst naar kermiszaterdag. Voor de schietmanifestatie trekt het gilde op naar de ‘schutsboom’ die zich bevindt op Koks. Bij aankomst op Koks wordt het ‘oude koningspaar’ van haar gildeattributen ontdaan. Hierna gaat men schieten om de drie kruisen. Degene die een kruis van de boom afschiet wint een zilveren schildje. Vervolgens wordt de houten ‘koningsvogel’ op de boom gehesen. Omstreeks 15.00 uur gaat het schieten om de nieuwe koning beginnen. De eerste twee schoten worden gelost door achtereenvolgens de burgemeester en de pastoor. Daarna schieten het oude koningspaar en vervolgens alle leden van het gilde die zich hebben ingeschreven om mee te schieten voor de koningstitel. Vele ronden wordt er gestreden om deze gewilde titel. De persoon die uiteindelijk het laatste gedeelte van de houten vogel van de schutsboom schiet mag zich voor twee jaar koning van het Sint Jorisgilde noemen.

Na de schietmanifestatie wordt de nieuwe koning geïnstalleerd. Tijdens deze installatie kiest de nieuwe koning zijn koningin en wordt hij samen met deze koningin omhangen met het koningszilver. De koning dient bij deze installatie drie beloftes af te leggen; de koning moet beloven de erewijn te schenken bij aankomst in het gildehuis, de koning moet eveneens beloven het gildezilver gedurende twee jaar netjes te onderhouden en de koning moet beloven een zilveren schild te schenken bij zijn aftreden. Bij de inhuldiging van de nieuwe gildekoning wordt driemaal het gildevaandel, een vlag, over het hoofd van de koning gezwaaid, waarmee de eed van trouw wordt afgelegd en aanhankelijkheid wordt betuigd. De nieuwe koning geniet vervolgens het voorrecht over het gildevaandel te mogen lopen bij wijze van inhuldiging. Na de inhuldiging en daarop aansluitend een vendelgroet trekt het gilde met de nieuwe koning in de rij terug naar het gildehuis te Gemert.

 

Het landjuweel
Landjuwelen vinden hun oorsprong in de middeleeuwse schuttersfeesten en zijn een van de hoogtepunten onder de feesten. De wedstrijden hebben als inzet het ‘juweel’, oftewel de beker. Landjuwelen worden maximaal eenmaal per twee jaar gehouden en dan meestal daar waar een bijzondere gebeurtenis of herdenking er aanleiding toe geeft. Een landjuweel betekent een massaal feest waaraan tientallen gilden deelnemen. Het feest kenmerkt zich niet slechts door gildewedstrijden, maar ook door allerlei culturele evenementen die in het kader van een landjuweel plaatsvinden. In 1972 is er een groot landjuweel in Gemert georganiseerd.

 

Overige activiteiten

Het Sint Jorisgilde is verder ieder jaar betrokken bij diverse activiteiten zoals het bezoeken van gildefeesten, het openen van de kermis, het bijwonen van heilige missen, het bijwonen van de jaarlijkse processie en het bijwonen van diverse andere openingen en festiviteiten.